Μουσεία και Εκπαίδευση

Περιγραφή του μαθήματος

 Στόχος του μαθήματος είναι να εισαγάγει τους φοιτητές/τριες στην εκπαιδευτική διάσταση των μουσείων ως χώρων μη τυπικής εκπαίδευσης, να παρέχει  μια συνολική εικόνα στα επιμέρους στοιχεία που διαμορφώνουν το σύγχρονο πρόσωπο της μουσειοπαιδαγωγικής και να συζητήσει ζητήματα σχετικά με τον χαρακτήρα της μάθησης στο μουσείο. Για τον σκοπό αυτό εξετάζονται οι κοινωνικές, πολιτισμικές και ιστορικές διαστάσεις της ανάπτυξης του θεσμού του μουσείου και η ανάπτυξη της εκπαιδευτικής και επικοινωνιακής του διάστασης. Προσεγγίζονται διαφορετικά είδη μουσείων με βάση τις μουσειολογικές και εκπαιδευτικές αντιλήψεις που οδηγούν στη σύγχρονη πολύπλευρη λειτουργία του ως χώρου εμπειρίας και δημιουργίας που συνδέει τη μάθηση με την ψυχαγωγία. Αναλύεται το θεωρητικό υπόβαθρο της μουσειακής εκπαίδευσης, εστιάζοντας στις εκπαιδευτικές θεωρίες γνώσης, μάθησης και επικοινωνίας και στη μουσειοπαιδαγωγική στοχοθεσία. Έμφαση δίνεται στη σημασία των διαφορετικών ομάδων κοινού που απευθύνεται το μουσείο και στις διαδικασίες προσδιορισμού τους μέσα από έρευνες κοινού και αξιολογήσεις, ενώ παράλληλα αναλύονται οι σχέσεις μουσείου-σχολείου, οι δραστηριότητες που απευθύνονται στον ελεύθερο χρόνο του κοινού (π.χ. οικογένειες, παιδιά κ.ά.) καθώς και οι στρατηγικές προσέγγισης ομάδων κοινού που δεν έχουν πρόσβαση στο πολιτιστικό αγαθό. Τέλος, εξετάζονται τα διαφορετικά είδη μουσειοπαιδαγωγικών δραστηριοτήτων και μεθόδων προσέγγισης που εφαρμόζονται για την υποστήριξη της εμπειρίας του επισκέπτη μέσα στο μουσείο καθώς και τα διδακτικά μέσα που αναπτύσσονται, όπως το εκπαιδευτικό υλικό, οι μουσειοσκευές, οι εκπαιδευτικές εκθέσεις και οι εφαρμογές νέων τεχνολογιών.

 Θεματικές ενότητες:

• Ο κόσμος των μουσείων
• Μουσείο-Σχολείο
• Από το μουσείο «ναός» στο μουσείο χώρο μάθησης, εμπειρίας και συμμετοχής
• Παιδί και αντικείμενα
• Μουσειοπαιδαγωγικές μέθοδοι και υλικό

 Αναμενόμενα μαθησιακά αποτελέσματα

 Στη διάρκεια του μαθήματος οι φοιτητές/τριες αναμένεται 

• να γνωρίσουν τον κόσμο των μουσείων και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους ως χώρων μη τυπικής εκπαίδευσης
• να προσεγγίσουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της μουσειακής μάθησης και εμπειρίας
• να εξοικειωθούν με τις μεθόδους και τα μέσα της μουσειοπαιδαγωγικής πράξης
• να γνωρίσουν τις ιδιαιτερότητες διαφορετικών ομάδων κοινού και των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων που απευθύνονται σε αυτές 
• να αποκτήσουν μια συνολική εικόνα των επιμέρους στοιχείων που διαμορφώνουν το σύγχρονο πρόσωπο της μουσειοπαιδαγωγικής

Αξιολόγηση

 Η αξιολόγηση του μαθήματος περιλαμβάνει (α) γραπτές εξετάσεις στο τέλος του εξαμήνου και (β) εκπόνηση εργαστηριακών ασκήσεων που αφορούν κριτική προσέγγιση της εκπαιδευτικής διάστασης μουσειακών χώρων με επιτόπια και βιβλιογραφική έρευνα. 

Διδακτική Μεθοδολογία

 Διαλέξεις, παρουσιάσεις και συζήτηση ασκήσεων από φοιτητές/τριες, συζήτηση θεωρητικών ζητημάτων με βάση βιβλιογραφία, εκπαιδευτικές επισκέψεις-επεξεργασία μουσειακών χώρων.

Βιβλιογραφία

• Βέμη, Μπ. & Νάκου, Ει. (επιμ.) 2010. Μουσεία και εκπαίδευση, Νήσος: Αθήνα.
• Black, G. 2009. Το ελκυστικό μουσείο. Μουσεία και επισκέπτες, μτφ. Κωτίδου, Σ., Εκδόσεις Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς: Αθήνα.
• Γκαζή, Α. 1999. «Από τις μούσες στο Μουσείο: Η ιστορία ενός θεσμού δια μέσου των αιώνων», Αρχαιολογία και Τέχνες 70, 39-46
• Καλεσοπούλου, Δ (επιμ.) 2011, Παιδί και Εκπαίδευση στο Μουσείο, Πατάκης, Αθήνα
• Μπούνια, Α. & Νικονάνου, Ν. 2008. «Μουσειακά αντικείμενα και ερμηνεία: δημιουργώντας την εμπειρία, επιδιώκοντας την επικοινωνία», στο Νικονάνου, Ν. & Κασβίκης, Κ. (επιμ.), Εκπαιδευτικά Ταξίδια στο Χρόνο: εμπειρίες και ερμηνείες του παρελθόντος, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα, 69-101.
• Νάκου, Ε. 2001. Μουσεία, εμείς, τα πράγματα και ο πολιτισμός. Από τη σκοπιά της θεωρίας του υλικού πολιτισμού, της μουσειολογίας και της μουσειοπαιδαγωγικής, Νήσος: Αθήνα. 
• Νικονάνου, Ν. Μουσειοπαιδαγωγική: Από τη Θεωρία στην πράξη, Πατάκης, 2012
• Νικονάνου, Ν. (επιμ.) 2015. Μουσειακή Μάθηση και Εμπειρία στον 21^ο αιώνα, Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών, διαθέσιμο στο: https://repository.kallipos.gr/handle/11419/843
• Νικονάνου, Ν. 2005, «Ο ρόλος της μουσειοπαιδαγωγικής στα σύγχρονα μουσεία» Τετράδια Μουσειολογίας 2, 18-27.
• Νικονάνου, Ν. 2007, Μουσειοπαιδαγωγική στο Ξωχέλλης, Π. (επιμ.) Λεξικό της Παιδαγωγικής, Αφοί Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη
• Χατζηνικολάου, Τ. 2002. «Το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων και η μουσειοπαιδαγωγική», στο Κόκκινος Γ. & Αλεξάκη, Ε. (επιμ.), Διεπιστημονικές προσεγγίσεις στη μουσειακή αγωγή, Μεταίχμιο: Αθήνα, 101-107. 

Δικτυακή θέση μαθήματος: https://eclass.uth.gr/courses/ECE_U_173/