Ένταξη και αναπηρία: Εκπαιδευτικές προσεγγίσεις

Περιγραφή και σκοπός μαθήματος: Η βελτίωση της εκπαίδευσης των μαθητών με αναπηρίες αποτελεί ζητούμενο των περισσότερων εκπαιδευτικών συστημάτων με βασική προτεραιότητα την εκπαιδευτική τους ένταξη στο σχολείο της γενικής εκπαίδευσης.  Στο συγκεκριμένο μάθημα συζητείται η έννοια της αναπηρίας και επιχειρείται η κατανόησής της μέσα από σύγχρονες κοινωνικό-πολιτισμικές  προσεγγίσεις. Συγκεκριμένα, το μάθημα εστιάζεται στην εκπαίδευση των μαθητών με αναπηρίες και στο ρόλο του σχολείου για την προώθηση της διαδικασίας της εκπαιδευτικής και κοινωνικής τους ένταξης. Σκοπός του μαθήματος είναι να παρουσιάσει τις θεωρητικές και πρακτικές εφαρμογές της ένταξης των μαθητών με αναπηρίες στο σχολείο της γενικής εκπαίδευσης και να αναλύσει τα εμπόδια και τις προοπτικές ένταξής τους. 

Στόχοι: Επιμέρους στόχοι του μαθήματος είναι η κατανόηση της έννοιας και της φύσης της αναπηρίας μέσα από τον ιατρικό και τον κοινωνικό προσδιορισμό της. Η γνωριμία των φοιτητών/τριών με το θεωρητικό πλαίσιο της εκπαιδευτικής και κοινωνικής ένταξης των μαθητών με αναπηρίες μέσα από την κατανόηση των βασικών αρχών και των διαδικασιών για την επίτευξή της. Η συζήτηση και ανάλυση των εμποδίων και των προϋποθέσεων για την εφαρμογή της ένταξης. Η παρουσίαση των μορφών και των διαφορετικών επιπέδων ένταξης. Η παρουσίαση και ανάλυση των βασικών παιδαγωγικών πρακτικών που προωθούν την ένταξη.

Μαθησιακά αποτελέσματα:

Οι φοιτητές που θα έχουν παρακολουθήσει το μάθημα θα μπορούν:

 ü  Να αναγνωρίζουν τα βασικά χαρακτηριστικά του ιατρικού και κοινωνικού μοντέλου κατανόησης και διαχείρισης της αναπηρίας.

 ü  Να συμμετέχουν/συνεισφέρουν σε συζητήσεις για την αναπηρία παρουσιάζοντας κριτικά την προσωπική τους θεωρία για την έννοια και τη φύση της αναπηρίας.

 ü  Να κατανοούν τη σημασία της έγκαιρης παρέμβασης και να αναγνωρίζουν τα βασικά χαρακτηριστικά της.

 ü  Να αναγνωρίζουν τους διαφορετικούς τρόπους κατανόησης της ένταξης και τις διαφορές της από την ενσωμάτωση.

 ü  Να περιγράφουν τα διαφορετικά μοντέλα  και είδη ένταξης και να αξιολογούν τη σημαντικότητά τους για την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης στους μαθητές με αναπηρία

 ü  Να κατανοούν την αναγκαιότητα της ένταξης για τα παιδιά με αναπηρία και τις οικογένειές τους.

 ü  Να περιγράφουν τα βασικά μοντέλα συνδιδασκαλίας και να κατανοούν τις αρμοδιότητές του γενικού και ειδικού παιδαγωγού στο πλαίσιο της συνδιδασκαλίας

ü  Να περιγράφουν τα βασικά μοντέλα διεπιστημονικής συνεργασίας και να κατανοούν τους ρόλους και τις αρμοδιότητες του ειδικού εκπαιδευτικού προσωπικού στο σχολείο

 ü  Να αναγνωρίζουν τις βασικές αρχές της διαφοροποιημένης διδασκαλίας και τα κριτήρια διαφοροποίησης στο επίπεδο του αναλυτικού προγράμματος και του μαθητή

 ü  Να σχεδιάζουν διαφοροποιημένες δραστηριότητες 

Περιεχόμενο: Το περιεχόμενο του μαθήματος αφορά στις εξής θεματικές: α) θεωρητικό πλαίσιο- Ορισμός της αναπηρίας-ιατρικό και κοινωνικό μοντέλο κατανόησης και διαχείρισης της αναπηρίας. Ορισμός, φιλοσοφία, στόχοι, αναγκαιότητα και βασικές αρχές της ένταξης. Διεθνής, ευρωπαϊκή και ελληνική εκπαιδευτική πολιτική και αναπηρία: Διεθνείς διακηρύξεις. Κατηγοριοποίηση ειδικών αναγκών Vs ένταξη. β) πρακτικό πλαίσιο- Μορφές και διαφορετικά επίπεδα ένταξης. Αναλυτικά προγράμματα και ένταξη. Η διαφοροποίηση στην τάξη ως βασική προϋπόθεση της ένταξης. Συνεργατική διδασκαλία και εκπαίδευση παιδιών με αναπηρίες στην τάξη της γενικής εκπαίδευσης. Ο ρόλος της διεπιστημονικής πρακτικής και συνεργασίας στη διαδικασία της ένταξης. Ο ρόλος των γονέων των παιδιών με αναπηρίες και η συνεργασία τους με το σχολείο της γενικής εκπαίδευσης.

Αξιολόγηση: Οι φοιτητές/τριες αξιολογούνται με βάση τις ομαδοσυνεργατικές  δραστηριότητες που πραγματοποιούνται μέσα στην τάξη (30%) και τις γραπτές εξετάσεις στο τέλος του εξαμήνου (70%). Η υλοποίηση και παρουσίαση συγκεκριμένων δραστηριοτήτων μέσα στην τάξη αποτελεί  απαραίτητη προϋπόθεση για τη συμμετοχή των φοιτητών/τριών στις εξετάσεις.

Διδακτική Μεθοδολογία: Στο μάθημα θα χρησιμοποιηθεί πληθώρα μεθόδων διδασκαλίας όπως, διάλεξη, προβολή βίντεο και συζήτηση στην τάξη, μελέτη κειμένων και συζήτηση στην τάξη, ερωταπαντήσεις, ομαδοσυνεργατική μάθηση, ατομική διερεύνηση στο διαδίκτυο.